Anal Fistül nedir?
Anal fistüller makatın son kısmında kalın bağırsak ile cilt arasında oluşan tünel şeklinde anormal açıklıklardır. Anal fistüller can sıkıcı ve tedavisi zaman alıcı hastalıktır. Ayrıca tek tedavisi cerrahi veya lazerle müdahalelerdir.


Anal fistül nasıl oluşur?

Normal insanlarda kalın bağırsağa ulaşan gaytanın makattan dışarıya kolayca çıkması için makat son kısmında salgıladıkları sıvı ile kalın bağırsağın kayganlığını sağlayan bezler mevcuttur. Bu bezler sayesinde gayta bağırsakta zorlanmadan ve kayarak dışarıya çıkabilmektedir. Ancak bazen bu bezlerin bağırsağa açılan ağızları herhangi bir nedenle tıkanıklığa yol açarak ortamında kirli olması nedeniyle iltihaplanarak makat apselerine yol açmaktadır. Makat apseleri kendiliğinden veya cerrahi olarak tedavi edildikten sonra bazı kişilerde hem iç ağzı hemde dış ağzı açık kalarak kalın bağırsağın bir tünel yoluyla makattan başka bir bölgeye açılmasına yol açar. Hastaların genellikle makat çevresinden kokulu sürekli olan bir iltihaplı akıntıları vardır. Bu hastaların hemen hemen tamamına yakınında geçirilmiş bir makat apsesi öyküsü vardır. Anal fistüllerin tedavisinde korkutucu olan sorun nedir? Anal fistül tedavisinde en korkutucu olan komplikasyon makatın istemsiz kaçaklarına yol açma riskidir. Çünkü fistüller cilde açılmak için yol alırken makatımızı tutan iki kasın (iç anal sfinkter ve dış anal sfinkter) önünden içinden veya arkasından geçerek ilerlemektedir. Bu nedenler bu fistüllerin tedavisinde en önemli nokta makat kaslarının olabildiğince en az etkilenecek tedavi metodları geliştirmektir. Yoksa kalıcı makat kaçırma problemleri kaçınılmaz olur.

Anal fistüllerin sınıflandırılması nasıldır?
Fistüller makat kaslarından geçtiği yerlere göre 4 tip olarak sınıflandırılır.

1.İnter-sfinkterik fistüller
- En sık görülen tipidir. İç ve dış anal sfinkter arasından geçerek cilde açılır.
2. Trans-sfinkterik fistüller
- 2.sıklıkta görülürler. Dış anal sfinkterin arkasından geçerek önce makat arkasında apse oluşturur sonra da cilde açılır.
3. Supra-sfinkterik fistüller
- Makat kaslarının tamamını çevreledikten sonra cilde açılır.
4. Ekstra-sfinkterik fistüller
- Tüm makat kaslarını içine aldıktan sonra yukarıda pelvik taban denilen ve gayta çıkışında çok önemli olan yukarıdaki kasları da içine aldıktan sonra cilde açılır.

Anal Fistülde ideal tedavi nasıl planlanır?

Anal fistül tedavisinde iki büyük zorluk vardır. Birincisi fistüllerin kolaylıkla kapanmaması ve tekrarlayan tedavilere ihtiyaç duyulması; İkincisi ise yapacağımız tüm işlemlerde makat kaslarının etkilenme olasılığıdır. Bu nedenle ilk planda cerrahi tedaviler fistüller için korkutucu sonuçlara yol açabilir. Hep amacımız makat kaslarının korunması ve en az hasarla atlatma prensiplerinin belirlenmesidir. Unutulmaması gereken en önemli nokta yapılacak tüm tedavilerin ‘’kesin iyileştirme’’ veya ‘’kesin hiç probleme yol açmaz’’ gibi bir garantisi yoktur.

Anal fistülde sık yapılan tedavi teknikleri nelerdir?
Anal fistülde tedavi şeklini belirlemede tipleri de çok önemlidir. Bazı yöntemler her tip için yapılabilirken bazı yöntemler sınırlı tiplere uygulanabilir.

Cerrahi Fistülotomi veya Fistülektomi nedir?
İlk planda cerrahi tedavi bazen geri dönüşümsüz korkutucu sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle hastanın fistül tipinin belirlenmesi önemlidir. Eğer yüzeyel bir fistül varsa fistülotomi+fistülektomi güvenle tercih edilecek bir yöntemdir. Ancak diğer tiplerde direk cerrahi kararı verilirken iyi düşünülmelidir. İntersfinkterik fistüllerde fistülotomi yine başvurulan bir yöntemdir. Ancak bazı hastalarda özellikle makat kasları zayıf olan ve çok doğum yapmış bayanlarda fistülotomi sonrası kaçak ihtimali artmaktadır. Bu nedenle riskli hastalarda cerrahiyi ikinci plana bırakmak daha doğrudur. Seton yöntemi Özellikle önemli makat kasları içine alan fistüllerde kasların aşamalı olarak kesilmesi yöntemidir. Kesici plastik bir malzeme fistülün dış ağzından girerek iç ağzından çıkarılır ve aradaki dokular seton kilitlenerek sıkılır. Her 15-20 günde bir hasta tekrar gelerek tekrar sıkılır. Bu sayede fistül dokusu aşamalı olarak keserek kesilen yerlerin iyileşmesine imkân tanınmış olunur. Yaklaşık 2-3 ay kadar bu işlem sürer. Kısıtlı makat kaçırma riski barındırır. Ancak tedavi süreci ve konforu hastalar için can sıkıcıdır.

Anal Fistülde Lazer Tedavisi Nasıldır?
Anal fistül tedavisinde lazer yöntemi devrim niteliğindedir. Çünkü bizim anal fistüller ile ilgili tüm korkularımıza yol açmadan bir tedavi imkânı sunmaktadır. Diğer tedaviden ayıran en önemli özellikleri kesisiz, ağrısız, kanamasız, anestezisiz ve yatış gerektirmeyen bir tedavi şekli sunmaktadır. Hastalar diğer tedavilerdeki gibi günlerce belki aylarca tedavisinin devam etmesi yerine 1 veya 2 seansta hemde işlem sonrası günlük aktivitelerine dönerek hastalıktan kurtulmuş oluyorlar. Bunun yanında makat kasları için hasar sıfıra yakın oranlardadır. Lazer cihazı 1470nM dalga boyunda ve 360 derece çevre dokulara ısı enerjisi vererek etraf dokularda ısınma ve yanma yaparak işlev görmektedir. Etkisi ise yaklaşık 2-3 mm derinliğe kadar olduğu için normal dokulara zarar vermemektedir. Sadece fistülün iç duvarını yakarak eritmektedir. Hangi kasın içinden veya yanından geçerse geçsin kasları yakmamakta veya zedelememektedir. Bu nedenle başarısı yanında yan etkileri de yüz güldürücüdür. Başarı oranı %60-65’ler civarındadır. Fistül içine girebilen lazer iğnesi fistül kanalını içini döşeyen ve fistülün kapanmasını engelleyen kötü doku yapısını 360 derece ısı enerjisi yayarak tüm kanal içi dokuya nüfus eder ve ısı ile kötü dokunun proteinleri eriyerek kanal içine dökülür. Daha sonra bu proteinler kanal içinde soğumasıyla kanal içinde doğal bir tıkaç oluşturur. Bu sayede lazerin yüksek ısısı sayesinde hem kanalı döşeyen kötü dokudan hemde kanal içi mikroplardan kurtulmuş olurken aynı zamanda kanal içi tıkaç oluşarak doğal bir kapanma sağlar.